ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΜΑΣ

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

1. Αδυναμίες των Δυτικών Δημοκρατιών

Αντιπροσωπευτικότητα νοθευμένη: Οι πλούσιοι ή οι χρηματοδοτούμενοι από τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα (τεράστιες εταιρίες που τα κέρδη τους είναι μεγαλύτερα από τα εισοδήματα λαών ολόκληρων!) εξασφαλίζουν την εκλογή τους και την επανεκλογή τους (τα σόγια των πολιτικών – άνθρωποι που δεν έχουν κερδίσει ποτέ το ψωμί τους με κάποια παραγωγική εργασία και γίνονται πάμπλουτοι προωθώντας τα συμφέροντα των οικονομικών γιγάντων). Αυτά τα συμφέροντα σπάνια είναι κοινά με τα συμφέροντα των πολλών. Αποτέλεσμα: Το 1% των κατοίκων του πλανήτη έχει πλούτο ίσο με τους υπόλοιπους 99% συνολικά! Κάτι άλλο θα είχαν υπόψη τους οι αρχαίοι Αθηναίοι, όταν εγκαθίδρυσαν τη Δημοκρατία ως πολίτευμα! Βέβαια, εκείνοι είχαν την λεγόμενη Άμεση Δημοκρατία, και όχι την σύγχρονη Αντιπροσωπευτική. Και όταν χρειαζόταν κάποια αντιπροσώπευση, αυτή δεν γινόταν με εκλογές, αλλά με κλήρωση, ώστε όλοι να έχουν τις ίδιες πιθανότητες εκλογής. Και επειδή οι ...κατεργάρηδες δεν είναι φαινόμενο σύγχρονο, φρόντιζαν η θητεία τους να είναι σύντομη, από μερικές εβδομάδες μέχρι μερικούς μήνες, ώστε να μην προλαβαίνουν να στήνουν μηχανισμούς διαπλοκής.

Προβλήματα στην κατανομή των πόρων

Όταν μία εκλογική περιφέρεια (Νομός στις εθνικές εκλογές, κράτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση) είναι πιο πλούσια από τις άλλες, κατοικείται από περισσότερους πολίτες, άρα οι αντιπρόσωποι της περιοχής είναι περισσότεροι. Στις κατά πλειοψηφία αποφάσεις των Κοινοβουλίων, λογικά, οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι υποστηρίζουν τις εκλογικές τους περιφέρειες σε βάρος των άλλων, των πτωχότερων και πιο αραιοκατοικημένων, αν δεν το κάνουν λιγοστεύουν τις πιθανότητές τους να επανεκλεγούν. Έτσι οι πόροι και τα έργα μοιράζονται με τρόπο που οι πλουσιότερες περιοχές να προτιμούνται, ώστε το χάσμα ανάμεσα στις πτωχότερες και τις πλουσιότερες περιοχές συνεχώς θα αυξάνει. Οι κάτοικοι στις πτωχότερες περιοχές θα γίνονται όλο και λιγότεροι, γιατί οι κοινωνικές υποδομές (σχολεία, νοσοκομεία, συγκοινωνίες, πολιτισμός) θα είναι συγκεντρωμένες στις πολυάνθρωπες περιοχές. Αν αυτό είναι καλό για την χώρα ή την Ευρώπη πρέπει να το εξετάσουμε. Εγώ πιστεύω πως έτσι εγκαταλείπονται και ερημώνουν μικρές πανέμορφες πατρίδες, η αστυφιλία επιτείνεται και οι εσωτερικοί μετανάστες έχουν πάντα το αίσθημα του ξεριζωμού. Έτσι δεν εξασφαλίζεται η ευτυχία του ατόμου, που υποτίθεται πως είναι η επιδίωξη κάθε κοινωνικού συνόλου.

Διαπλοκή

Αφού η αντιπροσωπευτικότητα παρουσιάζει τα προβλήματα που αναφέρθηκαν πιο πάνω, και αφού οι αποφάσεις για την κατανομή του πλούτου δεν είναι χωρίς “υστεροβουλίες”, ο πολίτης προσπαθεί να επιτύχει την ικανοποίηση των συμφερόντων του – αναγκών του με τη διαπλοκή. Είτε με οικονομικά ανταλλάγματα, είτε με υπόσχεση να δώσει την ψήφο του, νοθεύεται η λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών. Ο Πολίτης έτσι γίνεται οπαδός, γίνεται πελάτης. Τότε η διακήρυξη της Γαλλικής Επανάστασης “Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη” καταντά κακόγουστο αστείο. Γίνεται Ελευθερία στην ανέχεια, την αμορφωσιά και την αθλιότητα, γίνεται Ανισότητα ευκαιριών στη γνώση και σε εργασία (τα σχολεία των πλουσίων, οι καλοπληρωμένες δουλειές των golden boys), ανισότητα των συνθηκών διαβίωσης (οι βίλες και τα γιοτ των πλουσίων και η κακομοιριά των φτωχών). Δεν υπάρχει ισότητα όταν όλα, ακόμα και η προτεραιότητα στις διάφορες “ουρές” (και οι άλλοι ας περιμένουν μάταια να τους προσφερθεί η υπηρεσία που δικαιούνται),  καταστρατηγείται σε

2

όφελος αυτών που μπορούν να πληρώσουν το φακελάκι. Όσο για την Αδελφοσύνη... ο ένας να υποβλέπει τις επιτυχίες του άλλου, να μην υπάρχει αξιοκρατία, η μια κοινωνική ομάδα να στρέφεται εναντίον της άλλης, να οξύνονται οι κοινωνικές αντιθέσεις και να εντείνεται η αστυνομική καταστολή!

2. Το μεγάλο πρόβλημα: Μπορεί η Δυτική Δημοκρατία να εξαχθεί στην Ανατολή;

Προσοχή, η ερώτηση δεν είναι αν επιτρέπεται να επιβληθεί με τα όπλα, όπως είναι η  πολιτική των μεγάλων δυτικών δυνάμεων στη πρώην Γιουγκοσλαβία το 1999, το Αφγανιστάν το 2003, το Ιράκ το 2005, την Αίγυπτο το 2010, τη Λιβύη το 2011, και αλλού! Αυτό μόνο τα συμφέροντα των δυτικών οικονομιών εξασφαλίζει, όχι τα συμφέρονται των κατοίκων των χωρών που δήθεν προστατεύονται! Απόδειξη: η πιο οπισθοδρομική ολιγαρχία στον κόσμο ολόκληρο είναι η Σαουδική Αραβία. Καταπίεση των γυναικών μέχρι λιθοβολισμού γιατί δεν φόρεσαν μπούρκα! Επειδή όμως έχει πολύ πετρέλαιο και οι πρίγκιπες/ηγέτες της είναι φίλοι των Αμερικανών, κανείς δεν σκέφτεται να θέσει θέμα Δημοκρατίας εκεί! Γίνεται χαμός σε όλο τον κόσμο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα του ατόμου, αλλά εκεί τσιμουδιά! Αλλά, και στο Ιράκ, οι Αμερικανοί τα κάνανε όλα ρημάδι μετά από ψεύτικες καταγγελίες του τότε προέδρου Μπους πως ο δικτάτορας του Ιράκ Σαντάμ Χουσεΐν ετοίμαζε όπλα μαζικής καταστροφής. Τα κάνανε ρημάδι και δεν βρήκαν ούτε ένα κανόνι! Το καταπληκτικό Μουσείο της Τεχεράνης έγινε θύμα προσχεδιασμένης επίθεσης από αρχαιοκάπηλους, και τα πολύτιμα εκθέματά του είναι τώρα στις ιδιωτικές συλλογές στη Δύση! Και πήγαν στην Αμερική περισσότερα από δέκα χιλιάδες φέρετρα γεμάτα με τα σώματα αμερικανών στρατιωτών! Φάνηκε πως ούτε οι ζωές των παιδιών του αμερικανικού λαού δεν έχουν σημασία μπροστά στα μεγάλα οικονομικά πετρελαϊκά συμφέροντα.  Και ο καραγκιόζης ο πρόεδρος Μπους δεν έπαθε τίποτα!

Δεν μιλάμε λοιπόν για “Δημοκρατία” επιβεβλημένη με τη δύναμη των όπλων, και την εγκαθίδρυση κυβερνήσεων από μαριονέτες-έμπιστους των δυτικών οικονομικών συμφερόντων. Μιλάμε για την γνήσια δημοκρατία, έστω με τα μειονεκτήματα των δημοκρατιών δυτικού τύπου. Μπορεί το πολιτειακό σύστημα “Δημοκρατία” να ισχύσει σε αυτούς τους λαούς; Στα όρια του θανάτου από την πείνα, με την θνησιμότητα των βρεφών σε πρωτάκουστα ύψη, με την αμορφωσιά να δέρνει αλύπητα αυτά τα θλιβερά ανθρώπινα μυαλά, με τις αρρώστιες να κάνουν θραύση, με τον θρησκευτικό φανατισμό να οπλίζει τα χέρια πολεμιστών που στάζουν αίμα, με τις φυλετικές συγκρούσεις να σπαράζουν χώρες-δημιουργήματα της διπλωματίας των μεγάλων δυνάμεων, επίτηδες φτιαγμένες έτσι ώστε να αποτελούνται από φυλές που από χρόνους πανάρχαιους ήταν σε σύγκρουση μεταξύ τους, για να μην μπορέσουν να μονιάσουν οι λαοί και να μπορούν οι ξένοι να κάνουν κουμάντο αφού τους         καλούν για να ειρηνέψουν πολέμους που, στην πραγματικότητα, προσχεδιάστηκαν προσεχτικά από τους ίδιους όταν χαράζονταν τα σύνορα των κρατών*, πού θα βρεθεί η γνώση και η υπερηφάνεια που είναι απαραίτητα για να είναι κάποιος άνθρωπος πολίτης και όχι δούλος των όποιων αφεντάδων; Πώς μπορείς να είσαι ελεύθερος άνθρωπος, όταν είσαι δούλος της πείνας; Το θέμα είναι τεράστιο και θα πρέπει να το αντιμετωπίσει η γενιά σας. Και γιατί να το κάνουμε; θα αναρωτηθεί κάποιος. Τί μας νοιάζει εμάς, με τα τόσα μας προβλήματα, να μπλέξουμε και με το τι συμβαίνει στην Αφρική ή στην Ασία ή στη Νότια Αμερική; Δύο λόγοι που πρέπει να το κάνουμε, ένας επιφανειακός και ένας βαθύτερος: Ο πρώτος είναι πως αυτά τα προβλήματα εκεί μετακομίζουν εδώ μαζί με τα ανθρώπινα ερείπια που φτάνουν εδώ και γεμίζουν τις πλατείες μας, η Ελλάδα έχει γίνει μια πολυπολιτισμική κοινωνία χωρίς να το καλοκαταλάβουμε. Υπόγεια πολυπολιτισμική, όχι επίσημα, γιατί οι πολιτισμοί των παράνομων μεταναστών είναι και αυτοί περίπου παράνομοι! Ο άλλος λόγος είναι πως δεν μπορούμε να λογιαζόμαστε άνθρωποι αν δεν νοιαστούμε για τη δυστυχία των παιδιών οπουδήποτε στη γη. Τη δυστυχία, την πείνα, την αρρώστια των παιδιών δεν

3

μπορούμε να μην την νοιαζόμαστε, γιατί είναι οι μόνοι άνθρωποι που είναι τελείως αθώοι, και γιατί αν σταματήσεις να ενδιαφέρεσαι για τα παιδιά του κόσμου, τότε δεν ενδιαφέρεσαι για τη ζωή.

            *Πάρτε ένα χάρτη της Αφρικής. Δείτε τα σύνορα, τα χαραγμένα με χάρακα. Από πού περνούν αυτές οι γραμμές; Περνούν από τη μέση χωριών χωρίζοντας τους ανθρώπους τους σε διαφορετικά κράτη, μοιράζοντας φυλές σε δύο ή περισσότερα κράτη. Ξεκινώντας έτσι οι Δυτικοί έβαλαν μια ολόκληρη ήπειρο σε μια διαδικασία συνεχών πολέμων από τη μέση του περασμένου αιώνα. Ψάξτε να βρείτε (και να δείτε) την παλιά έγχρωμη ταινία “Το Ποντίκι που Βρυχάται” μια μαύρη κωμωδία με τον Πίτερ Σέλερς, να δείτε να γελοιοποιείται η πολιτική των μεγάλων δυνάμεων με το να βάζουν τελωνειακό σταθμό μέσα σε ένα σπίτι! Οι κρεβατοκάμαρες στο ένα κράτος, και η κουζίνα στο άλλο, και να πρέπει να δείχνεις το διαβατήριό σου για να πας από το ένα μέρος του σπιτιού σου στο άλλο, αφού αλλάζεις χώρα! Αστεία και υπερβολές, θα πείτε, πόσο όμως κοντά στην πραγματικότητα!

Συμπεράσματα

Δημοκρατία είναι το Κράτος του Δήμου, δηλαδή η δύναμη για αποφάσεις στον οργανωμένο λαό. Δεν είναι ούτε το κράτος των πλουσίων, για τους οποίους δεν ισχύουν οι νόμοι, ούτε το κράτος του ανοργάνωτου όχλου, ούτε το κράτος των ένοπλων συμμοριών που τρομοκρατούν τους πολίτες. Και σίγουρα δεν είναι να διοικείται ο κόσμος από τις πολυεθνικές εταιρίες και τους Οίκους της οικονομικής Αξιολόγησης των χωρών! Επιτέλους, έχουν δικαίωμα να υπάρχουν οικονομικά φτωχές χώρες  αλλά με πλούσιο πολιτισμό; Είναι Δημοκρατία το να ψηφίζουμε κάθε τόσο για το ποιος θα μας κυβερνήσει και αυτός να κάνει μετά τα αντίθετα από αυτά που έλεγε προεκλογικά, χωρίς δυνατότητα (συνταγματική πρόβλεψη) ανάκλησής του από το εκλογικό σώμα; Είναι Δημοκρατία να αποτελείται η Βουλή από ανθρώπους που δεν μπορούν να κυβερνήσουν γιατί δεν έχουν καμία σχέση με την πολιτική; Οι περισσότεροι είναι καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι και αθλητές, άνθρωποι που έγιναν γνωστοί για λόγους που δεν έχουν σχέση με την πολιτική και την γνώση του να κυβερνάς, είναι δημιουργήματα της συντριπτικής κυριαρχίας των ΜΜΕ στην πολιτική ζωή της χώρας και της πολιτικής ανωριμότητας των εκλογέων, αν όχι αποτέλεσμα πελατειακών σχέσεων (ψήφισέ με και θα σου κάνω το ρουσφέτι σου) ανάμεσα στους εκλογείς και τους πολιτευόμενους.

Οικολογία και Δημοκρατία

Η Οικολογία, εκτός από τη μελέτη των οργανισμών και των σχέσεων μεταξύ τους και με το περιβάλλον τους, μια και ο άνθρωπος είναι και αυτός ένας από τους οργανισμούς που εξετάζει, είναι και επιστήμη της μελέτης των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων, άρα και της Πολιτικής. Η αντιμετώπιση από τις ανθρώπινες κοινωνίες των οικολογικών φαινομένων και προβλημάτων είναι (πρέπει να είναι) κύριο μέλημά της. Έτσι δημιουργήθηκε ο κλάδος της Πολιτικής Οικολογίας που αποκτά όλο και μεγαλύτερη σπουδαιότητα, μια και τα οικολογικά προβλήματα γίνονται όλο και σοβαρότερα. Τί μπορούμε να πούμε για το μέλλον από την σκοπιά της πολιτικής οικολογίας;

Δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι, εκτός και αν η φύση αποδειχτεί ικανότερη από τις προβλέψεις μας να απορροφά τις βλαβερές επιπτώσεις της δράσης του ανθρώπου.  Ειδικά για το θέμα των ανθρώπινων ελευθεριών εκφράζονται φόβοι πως, παράλληλα με την όξυνση των οικολογικών προβλημάτων θα υπάρξει και ψαλίδισμα των προσωπικών ελευθεριών. Τα οικολογικά προβλήματα θα δημιουργήσουν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, και σε αυτές τις περιπτώσεις πάντα επιβλήθηκαν μέτρα περιορισμού των ελευθεριών (στρατιωτικός νόμος). Τί μπορεί να γίνει απαραίτητο; Σε ένα πρώτο επίπεδο, θα είναι απαραίτητες κάποιες αλλαγές στον τρόπο διαβίωσης που σήμερα θα προκαλούσαν αντιδράσεις: ο αυστηρός καθορισμός

4

του μέγιστου αριθμού παιδιών ανά οικογένεια, ώστε να εμποδιστεί η πέρα από κάθε βιωσιμότητα αύξηση του πληθυσμού του πλανήτη, ο περιορισμός των ενεργειοβόρων αεροπορικών ταξιδιών, η ιδιωτική αυτοκίνηση, η θέρμανση των κατοικιών με ορυκτά ή φυτικής προέλευσης καύσιμα, δραστηριότητες που οξύνουν το πρόβλημα του θερμοκηπίου, η κατανάλωση κρέατος, που για κάθε κιλό του απαιτείται κατανάλωση δεκαπλάσιας ποσότητας δημητριακών, δηλαδή σαράντα φορές περισσότερου ψωμιού πολύτιμου για τη διατροφή των λιμοκτονούντων συνανθρώπων μας, η ανέγερση απομονωμένων κατοικιών στις παραλίες και τα λιγοστά δάση, όλα θα προκαλούσαν σήμερα μεγάλες αντιδράσεις, μπορεί όμως να είναι μέτρα απαραίτητα στο μέλλον.  Η συμβολή της τεχνολογίας μπορεί να είναι καθοριστική (π.χ. αεροπορικές πτήσεις ή χερσαίες και θαλάσσιες μετακινήσεις με ηλεκτρική ενέργεια από τον ήλιο, ανάπτυξη τεχνολογίας παρασκευής άμυλου με αποκρυπτογράφηση της φυσικής διαδικασίας της φωτοσύνθεσης και εφαρμογή μεθόδων τεχνητής παρασκευής αμύλου, κ.ά.) Εδώ δύο δρόμοι είναι πιθανοί: Είτε αφήνονται όλα στη λειτουργία της αγοράς, οπότε κάποιοι θα απολαμβάνουν αυτά τα δικαιώματα (σε τελική ανάλυση δικαιώματα στην ίδια τη ζωή) ενώ οι περισσότεροι όχι, με αποτελέσματα που δεν μπορούν να προβλεφθούν (π.χ. μαζική εισβολή εξαθλιωμένων ανθρώπων στις οργανωμένες κοινωνίες με αποτέλεσμα την διάλυσή τους, μια επανάληψη δηλαδή της μεγάλης μετανάστευσης των λαών που έγινε στο παρελθόν, αλλά σε μία κλίμακα αδιανόητα πιο μεγάλη), είτε αποφασίζεται μια Κεντρική Διακυβέρνηση (πώς και από ποιούς; μεγάλα ερωτηματικά) με αυστηρή επιβολή νόμων έκτακτης ανάγκης που θα έχουν αποτέλεσμα το δραστικό περιορισμό των προσωπικών ελευθεριών, τους περιορισμούς στην κατανάλωση προϊόντων μεγάλου οικολογικού κόστους, και την επιβολή αυστηρών ποινών στους παραβάτες, που δεν μπορούμε σήμερα να φανταστούμε τις επιπτώσεις τους. Σε κάθε περίπτωση η Δημοκρατία με τη σημερινή μορφή της θα δεχτεί  μεγάλες πιέσεις.

Η μόρφωση των λαών (και όχι απλά η εκπαίδευσή τους), η όσο πιο βαθιά πνευματική καλλιέργεια του καθενός πολίτη θα έχει τεράστια επίδραση στη διαμόρφωση πιο ανθρώπινων όρων στην οργάνωση και τη λειτουργία των κοινωνιών του μέλλοντος, ενός μέλλοντος που ίσως είναι πολύ πιο κοντά απ' ό,τι φανταζόμαστε! Αυτό που απαιτείται από το αυριανό σχολείο είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο από την καλή επαγγελματική εκπαίδευση, και οι απαιτήσεις από τους δασκάλους του μέλλοντος θα είναι τεράστιες. Μπορεί η δράση των αυριανών δασκάλων να χαράξει τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην ανθρωπιά και την αποκτήνωση, ανάμεσα στην επικράτηση κανόνων για πολιτισμένη ανθρώπινη συμβίωση ή κανόνων αγέλης. Στον κόσμο που περιγράφουμε, εσείς, οι σημερινοί μαθητές και τα παιδιά σας, θα είστε παρόντες. Πρέπει από τώρα να προετοιμάζεστε για το προνόμιο και το καθήκον που το μέλλον (αλλά και η ιστορία) έχει βάλει στους ώμους σας.

                                                                                                                       Μιχάλης Τζιώτης,

                                                                                                                                 καθηγητής Βιολογίας